Ervaringsgericht onderzoek

Deze column heeft even op zich laten wachten. Het is een belangwekkend onderwerp dat ik graag duidelijk wil vertellen. Ik loop al tijden met de gedachte rond  om iets te schrijven over holistisch of ervaringsgericht onderzoek. Het beeld had ik al lang, de woorden bleven uit. Hier speelt mijn wetenschappelijke opleiding, vanuit begripsdenken aangeboden,  mij parten. Schrijven kan ik alleen beelddenkend, dus hoe moet dat nu met dit wetenschappelijke onderwerp? U begrijpt hopelijk dat het een worsteling in mijn hoofd was. Een hete brij waar ik omheen bleef lopen.

Onkruiden in grasland

Ergens begin negentiger jaren, -ik was nog verbonden aan het ministerie LNV- , zat ik in een begeleidingscommissie van een onderzoek naar onkruiden in grasland. Ton Baars, de onderzoeker van het Louis Bolk instituut, liet ons een paardenbloem zien en vroeg ons deze na te tekenen. Vervolgens moesten wij aangeven of we deze bloem gezond vonden. “Weinig wetenschappelijk, typisch iets voor de biologisch dynamische landbouw”, dacht ik nog. Nu weet ik wat hij deed. Hij was aan het kijken in hoeverre de informatie die wij kijkend opnamen willekeurig is of dat er weldegelijk sprake was van een patroonherkenning.  Dit vormde het prille begin van zijn proefschrift in 2002 over het verenigen van wetenschappelijke benaderingen voor onderzoek naar biologische landbouw.
Hij schrijft o.a.

“De ervaringswetenschap op basis van ervaringsreflectie en intuïtief handelen staat tegenover de traditionele wetenschappelijke opvattingen van hypothesevorming en experimentele toetsing. Daarbij zijn de waarnemingen van de ondernemer ( lees: boeren) door de tijd heen een belangrijke, additionele informatiebron die de zekerheid over het handelen vergroot”

Onderzoek naar beelddenken

Er is groeiende aandacht voor beelddenken en daaraan gekoppeld is er ook weer een groeiende aandacht vanuit onderzoek naar beelddenken. Wetenschappelijke onderzoekers en diagnostici bestoken me met de vraag of beelddenken te bewijzen is, of er een definitie is en andere soortgelijke vragen. Toen kwam dit hele verhaal over de holistische onderzoekstrategie weer helemaal boven drijven (gelukkig had ik de dissertatie van Baars nog). Niet verbazingwekkend overigens,.

De analogie is overduidelijk. Beelddenken is holistisch denken, biologische landbouw is holistisch boeren. Bij beide onderwerpen past geen reductionisme en constructivisme, zoals in vele velden van onderzoek. Ton Baars werkte met patroonherkenning, reflecterend leren op diverse niveaus van abstractie, uitwisseling van ervaringen, verkennen van verborgen kennis in de praktijk, e.d. Interessant is dat hij ook voorstellen doet om zowel de statistische toetsing als het intersubjectieve karakter op een wetenschappelijke manier te evalueren.

Holistische onderwerpen vragen om een vernieuwende manier van onderzoek.

Zie hier de reden waarom ik toen  intuïtief bij het onderzoek betrokken ben geweest: niet vanwege de inhoud, biologische landbouw, maar vanwege mijn beelddenken.

Het ei is gelegd. Ik ben mij bewust van alle moeilijke woorden, die ik heb gebruikt. Deze column is met name geschreven voor de onderzoekers onder de lezers. Dit is waarschijnlijk ook de reden dat het zo lang heeft geduurd voordat ik iets op papier kon zetten. Ik heb geleerd om te schrijven in de stijl van mijn lezer, in dit geval dus de begripsdenkende onderzoeker. Het duurde even om daar overheen te stappen en gewoon ook  bij dit onderwerp  mijn eigen beelddenkstijl te hanteren, want dàn alleen kan ik iets duidelijk uitleggen.

Mechel (2007)